دکتر محمود رفیعی

ادب‌نامه را نزاری در یک مقدمه و دوازده باب به قصد رفع سوءظن علی‌شاه از خود و جلب عنایت او سروده است. در این منظومه شاعر به توضیح آداب و رفتار درباری در جوامع فئودالی آن زمان می‌پردازد ولی باز هم از بیان عقاید پیشرو خویش که در تضاد با آن آداب و قواعد است غافل نمی‌ماند. ادب‌نامه نیز همچون سفرنامه سرشار از لطایف بسیار، تمثیلات و حکایات منظوم است. روش هنری نزاری در این اثر همانند دیگر آثارش وجوه مشترک بسیار با سعدی است. نزاری از سرودن ادب‌نامه به نتیجه‌ی دلخواه خویش که احیاء موقعیت خود در دربار بود دست نیافت.

برخلاف نظری که جامعه‌ی اسماعیلی را یکسره نابود شده می‌پنداشت، شمار معدودی از اسماعیلیان ایران از یورش مغولان جان سالم به در بردند و شالوده‌ی اساسی تشکیلات مذهبی خود یعنی «دعوت» را محافظت کردند. مؤلف پس از ارائه‌ی خلاصه‌ای از سیر تاریخی تکامل سازمان دعوت اسماعیلی به بررسی نقش اساسی این سازمان در توانا ساختن اسماعیلیان ایران برای حراست از هویت مذهبی و همبستگی جامعه‌ی اسماعیلی در آن دوران دشوار می‌پردازد.

مولف: فاطمه بیدختی و دکتر محمود رفیعی
مجموعه: زند
نوبت چاپ: اول
ناشر: هیرمند
سال چاپ: 1390
شابک: 9789644081088
تعداد صفحه: 676

سفرنامه‌ی حکیم نزاری گزارش منظوم سفر این شاعر گرانقدر قهستانی به ایلات و شهرهای ماورای قفقاز است. سفری که کمی بیش از یک سال و نیم به درازا کشیده و شاعر همراه با خواجه‌تاج‌الدین عمید، مأمور عالی‌مقام حکومتی، از راه اصفهان و نطنز و تبریز به ایلات ارمنستان و گرجستان رفته و در پایان از همان راه به زادگاه خویش بازگشته است. بخش اعظم سفرنامه اندرزهای اخلاقی و حکایات پندآموز عقیدتی است ولی به‌طور مختصر به اوضاع جغرافیایی، سیاسی، حکومتی و اجتماعی مناطق مورد بازدید اشاراتی دارد.

تذکره‌ي طوسي از کتاب‌هاي برجسته در زمينه‌ي نجوم است. خواجه نصيرالدين طوسي در اين کتاب به مسائل نجومي از ديدگاه علمي مي‌پردازد. اما اصطلاحات علمي و زبان خاص او اين اثر را به يکي از مشکل‌ترين متون نجومي تبديل کرده است. نظام‌الدين بيرجندي با شرح خود بر اين اثر آن را قابل درک براي خوانندگان ساخته است. کتاب شامل متن عربي، انگليسي و فارسي است.

کتاب حاضر حاوی اطلاعاتی است درباره شرق ایران و آنچه بر این ناحیه در دوران جنگ جهانی اول گذشته است. در این کتاب فعالیت‌های دولت انگلیس برای کشیدن راه‌آهن و جاده‌سازی در مسیر شرق ایران برای حمل تدارکات کشاورزی و جنگی به روسیه و اقدامات لازم جهت آماده‌سازی نیروی نظامی بریتانیا در صورت کشیده شدن دامنه جنگ به این منطقه بررسی شده است. در این مقاله، مشکلات ژنرال «دیکسون» برای تهیه تدارکات مورد نیاز، آماده‌سازی نیروی نظامی و پیشگیری‌های لازم برای جلوگیری از نفوذ افراد آلمانی به افغانستان و… بیان شده است. همچنین کتاب دارای اطلاعاتی درباره اداره ‌امور منطقه، وضعیت جغرافیایی و اجتماعی و رویدادهایی است که در مدت اقامت نیروهای انگلیسی در این منطقه رخ داده است؛ و نیز در کتاب از شرایط زندگی در شرق ایران صحبت شده و امکانات توسعه اقتصادی و تجاری این ناحیه به بحث گذارده شده است.

ولادیمیر الکسی‌ویچ ایوانف، دانشمند شهیر روسی، پس از پایان تحصیلات در دانشگاه سن‌پترزبورگ در رشته‌ی گویش‌های فارسی، به ایران آمد و در سال‌های 1912 تا 1914 میلادی در بیرجند به پژوهش درباره‌ی گویش‌های خراسان، به ویژه گویش‌های جنوب آن سامان پرداخت. کتاب فارسی در گویش بیرجند شامل تعدادی داستان، دوبیتی، تصنیف و آوازهای مردم روستاهای اطراف بیرجند است که ایوانف گردآوری کرده و از این رهگذر به پژوهش درباره‌ی گویش بیرجند از منظر زبان‌شناسی پرداخته است. پژوهش ایوانف قدیمی‌ترین بررسی در زمینه‌ی زبان‌شناسی گویش بیرجندی است.

مولف: محمود فاضلی بیرجندی و دکتر محمود رفیعی
ناشر: هیرمند
سال چاپ: 1394
نوبت چاپ: اول
تعداد صفحه: 392 (مصور)
شابک: 9789644083778


این کتاب نخستین مجموعه از برگردان فارسی گزارش‌های هفتگی است که کنسولگری انگلستان در سیستان و قاینات در خلال سال‌های جنگ جهانی اول تهیه و برای دولت متبوع خود ارسال کرده است. این گزارش‌ها نکته‌های فراوان درباره‌ی مسائل گوناگون دارد. از خبرهایی درباره‌ی رخدادهای ساده‌ی محلی، آب‌وهوا و اوضاع جوی گرفته تا اوضاع سیاسی و حکومت ولایت؛ و تا اخباری از وضع قشون خارجی مستقر در محل، رقابت‌ها و رابطه‌های سیاسی و نظامی آنان با قشون دیگر کشورها و مناسبات آنان با حکومت محلی، و… مأموران دیپلماتیک انگلستان این گزارش‌ها را با روش و انضباط خاص تهیه کرده‌اند. گزارش‌ها افزون بر آنکه طبقه‌بندی محرمانه داشته از حیث محتوا هم تابع طبقه‌بندی مخصوص خود است. شایعه از خبر جدا شده و منبع شایعه یا خبر هم با دقت نظر تفکیک و ارزیابی شده است. خواندن این گزارش‌ها فرصت مغتنمی است برای آنکه نگاهی به امارت قاینات و سیستان در حدود یکصد سال پیش انداخته و تا اندازه‌ای با اوضاع آن روزگار امارت و مردمی آشنا شویم که در این سرزمین زیسته‌اند.
در برگردان این مجموعه کوشش شده تا با رجوع به منابع مکتوب یا با پژوهش‌های میدانی و گفت‌وگوها با آگاهان، اطلاعات دیگر گردآوری شود که به تقویت متن انجامیده و هم در قالب توضیحات و پانویس‌ها برای فهم بهتر گزارش‌ها به متن افزوده شود.